Jacek Graś
Projektant wzornictwa przemysłowego.
Prezes Fundacji Ludzie-Innowacje-Design.
Design Bank.
Konkurs wzornictwa przemysłowego Projekt Arting 2017 nosi tytuł „Równowaga” i jest kolejną edycją podejmującą problematykę projektowania zrównoważonego. Doświadczenia dwóch poprzednich edycji („Energia jutra” z 2013 roku i „Miejsce w którym żyjemy” z 2015 roku) pokazały że temat jest coraz bardziej aktualny i ważny.
Dlaczego równowaga?
Pojęcie „równowagi” jest kluczowe dla diagnozy przyczyn destabilizacji współczesnego świata. Dążenie do równowagi, jest zdaniem naukowców, podstawową zasadą obowiązującą zarówno na poziomie przestrzeni kwantowej jak i kosmologicznej. Na poziomie komórek i organizmów złożonych, ekosystemów i społeczności, nauk materialistycznych i duchowych. Równowaga pomiędzy technologią a naturą, kultura a gospodarką, zyskiem a zdrowiem, potrzebą a konsumpcją, informacją a wolnością. Wreszcie pomiędzy człowiekiem a środowiskiem, twórcą a odbiorcą, projektantem a skutkiem jego działań.
Kryterium równowagi staje się istotne przy podejmowaniu decyzji projektowych. Zwrócenie uwagi ku mechanizmom wpływającym na stabilność systemów i procesów pozwoli na ich lepsze funkcjonowanie.
Zrównoważone projektowanie
Projektowanie zrównoważone najogólniej rzecz biorąc, podejmuje tematy zrównoważonego rozwoju, którego popularna definicja brzmi: „na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie”. Znane hasła przybliżające ideę to anglojęzyczne skróty 4R oraz 3P. Pierwszy oznacza: redukować, użyć ponowne, recykling, odnawianie (reduse, reuse, recycle, renewable). Do hasła 3P mówiącego o konieczności równoważenia trzech elementów: ludzie, planeta, zysk (people, planet, profit) – dodaje się czwarty element: projekt.
Żeby poszerzyć wiedzę na ten temat zapraszamy ekspertów by swoje przemyślenia zawarli w artykułach które następnie publikujemy magazynie oraz na stronie konkursu (www.arting2017.flid.pl). W tym roku są to: Anna Szwaja, Marta Więckowska i Patrycja Rudnicka, Bohumil Horak i Zbigniew Michniowski. W poprzednich edycjach: Katarzyna Laskowska, Magda Kochanowska, Marek Adamczewski, Jerzy Ginalski, Marcin Kopecki.
Budowanie świadomości
Potrzeba zrównoważonego rozwoju wydaje się nie budzić wątpliwości, choć poziom wiedzy społecznej jest wciąż niewystarczający o czym świadczą przeprowadzane badania. Zmiany jakościowe w świadomości społeczeństw zachodzą dopiero po przekroczeniu pewnego progu zmian świadomości indywidualnych. Zgodnie z tą teorią ilość pomysłów, inspiracji, koncepcji projektantów i przemyśleń odbiorców, powinna skutkować realnymi zmianami na lepsze. Potencjał myśli włożonej w projekt rezonuje i budzi świadomość odbiorcy. W tak pojętej perspektywie projekty konkursowe stają się inspiracją i zaczynem zmian.
Akcja edukacyjna
Projekt Arting ma ambicje bycia nie tylko konkursem ale też imprezą edukacyjną promującą ludzi i wiedzę. Zapraszamy sponsorów do fundowania nagród dla najlepszych projektantów ale też staramy się by ich projekty wzbudziły jak największy rezonans. Stąd cykl wystaw i seminariów min. w Bielsku-Białej, Ostrawie, Krakowie i Katowicach. Wystawa online, publikacje, film. A także międzynarodowa konferencja Projekt Arting „Równowaga” w Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej towarzysząca wystawie pokonkursowej. W programie Anna Szwaja, Marta Więckowska i Patrycja Rudnicka, Bohumil Horak i Zbigniew Michniowski.
Konkurs ma formułę międzynarodową i jest elementem polsko-czeskiej akcji edukacyjnej na terenie Euroregion Beskidy finansowanej dzięki programowi Interreg Polska-Czechy 2014-2020. Zwiększa to obszar oddziaływań i ilość kontaktów co korzystnie wpływa na wymianę myśli i poglądów.
1994 – 2018
Należy wspomnieć także o historii z zadumą spoglądają na czas, który minął od pierwszej edycji konkursu. Zaczęło się w 1994 roku, kiedy transformacja polskiej gospodarki była jeszcze świeża, a ówczesny dyrektor Galerii Bielskiej BWA, później Zastępca Prezydenta Bielska-Białej, Zbigniew Michniowski wpadł na pomysł konkursu designu „integrującego środowiska twórcze i inżynierskie na rzecz rozwoju regionu…”. Dzisiaj mamy w Polsce wiele wystaw, konkursów i festiwali designu, ale wtedy ten bielski konkurs był jedną z pierwszych zapowiedzi zmiany w myśleniu o budowaniu strategii firmy w oparciu o kreatywność nie tylko w zakresie technologii, ale i formy produktu. Organizatorem konkursu była Gmina Bielsko-Biała, w imieniu której działała Galeria Bielska BWA i Wydział Promocji Miasta. Zrealizowano sześć edycji w latach: 1994, 1995, 1996, 2006, 2008, 2010. W 2013 roku ogłoszono Konkurs Wzornictwa Przemysłowego „Energia Jutro” Projekt Arting 2013, którego jednym z celów było to, by idea Artingu nie uległa zapomnieniu. Zorganizowany został przez Urząd Miasta Bielsko-Biała i Fundację Ludzie-Innowacje-Design a patronat objął Prezydent Miasta Bielska-Białej Jacek Krywult.
Szczęśliwie patronat ten trwa do dziś. Poszerzyliśmy też grono przyjaciół dzięki którym udaje się organizacja wystaw i fundowanie nagród. Znacząca jest pomoc wyższych uczelni a w szczególności Wydziału Form Przemysłowych Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i Wydziału Projektowania Akademii Sztuk Pięknych w Katowicach.
Wszystkim pięknie dziękujemy.
Soutěž průmyslového designu Projekt Arting 2017 pod názvem „Rovnováha“ [Równowaga] je pokračováním soutěže, která se zabývá problematikou udržitelného projektování. Předchozí ročníky soutěže („Energie zítřka“ [Energia jutra] z roku 2013 a „Místo, kde žijeme“ [Miejsce w którym żyjemy] z 2015 roku) daly najevo, že toto téma je stále více aktuální a důležité.
Proč rovnováha?
Pojem rovnováha je klíčový pro určení příčin destabilizace současného světa. Usilování o rovnováhu je podle vědců základním principem, který platí jak na úrovní kvantové, tak kosmologické, jak na úrovni jednotlivých buněk, tak komplexních organismů, ekosystémů a společností, materialistických a spirituálních věd. Vyváženost mezi technologií a přírodou, kulturou a ekonomikou, ziskem a zdravím, potřebou a spotřebou, informací a svobodou… Nakonec, mezi člověkem a prostředím, tvůrcem a příjemcem, designerem a následkem jeho činností.
Kritérium vyváženosti nabývá na důležitosti při rozhodování v rámci procesu projektování. Zaměření pozornosti na mechanismus, který ovlivňuje stabilitu systémů a postupů způsobí, že budou fungovat lépe.
Vyvážené projektování
Vyvážené projektování je na nejobecnější úrovni o tematice udržitelného rozvoje, jehož často používaná definice zní: „v současné fázi rozvoje civilizace je udržitelný rozvoj možný, jelikož se jedná o takový rozvoj, v němž potřeby současné generace lze uspokojit, aniž by byly sníženy šance budoucích generací na uspokojení jejich [potřeb]“. Známá hesla, která popularizují tuto myšlenku jsou anglické zkratky 4R a 3P. První znamená: redukovat, použit opakovaně, recyklovat, obnova (reduce, reuse, recycle, renewable). K heslu 3P, které hlásá potřebu vyvážení tří prvků: lidí, planety a zisku (people, planet, profit) – se přidává další, čtvrtý prvek: projekt.
Abychom si rozšířili znalosti v této oblasti, zveme odborníky, aby své myšlenky dali na papír a vzniklé články následně publikujeme v časopise a na webové stránce soutěže (www.arting2017.flid.pl). Letošními experty jsou: Anna Szwaja, Marta Więckowska a Patrycja Rudnicka, Bohumil Horák a Zbigniew Michniowski. V předchozích ročnících: Katarzyna Laskowska, Magda Kochanowska, Marek Adamczewski, Jerzy Ginalski, Marcin Kopecki.
Rozvoj uvědomění
Potřeba udržitelného rozvoje je asi nepochybná, i když její všeobecné uvědomění dosud není postačující, což dokládají provedené výzkumy. Kvalitativní změny v oblasti uvědomění ve společnostech následují až poté, co je překročená jistá hranice v rámci individuálního uvědomění jednotlivců. Podle této teorie množství nápadů, inspirací, designerských koncepcí a úvah příjemců by měla mít za následek reálné změny k lepšímu. Potenciál myšlenky obsažené v projektu rezonuje a probouzí uvědomění u příjemce. V této perspektivě se soutěžní projekty stávají inspirací a počátkem změn.
Vzdělávací akce
Projekt Arting usiluje o to, aby byl nejen soutěží, ale i vzdělávací akcí, která propaguje lidi a vědu. Zveme sponzory, aby financovali ceny pro nejlepší návrháře, ale také usilujeme o to, aby jejich projekty vzbudily co největší ohlas. Proto pořádáme cyklus výstav a seminářů m.j. v Bielsku-Białé, Ostravě, Krakově a Katowicích, online výstava, publikace, film a také mezinárodní konferenci Projekt Arting „Rovnováha“ v Akademii technických a humanitních věd [Akademia Techniczno-Humanistyczna] Bielsku-Białé, která probíhá jako doprovodná akce soutěžní výstavy. V programu vystoupí: Anna Szwaja, Marta Więckowska a Patrycja Rudnicka, Bohumil Horák a Zbigniew Michniowski.
Soutěž je mezinárodní a tvoří součást polské a české vzdělávací akce v oblasti Euroregionu Beskydy, financované díky programu Interreg Česká republika – Polsko 2014-2020. Díky tomu je oblast působení a počet kontaktů větší, což pozitivně ovlivňuje vzájemnou výměnu myšlenek a názorů.
1994 – 2018
Je třeba zmínit i historii a ohlédnout se na čas, která uplynula od prvního ročníku soutěže. Všechno začalo v roce 1994, kdy byla transformace polské ekonomiky ještě v plném proudu a tehdejšího ředitele bielské galerie BWA, dnešního náměstka starosty města Bielska-Białé, Zbigniewa Michniowského napadlo uspořádat soutěž v designu „která by integrovala tvůrčí a inženýrské prostředí ve prospěch rozvoje regionu“. Dnes máme v Polsku mnoho výstav, soutěží a festivalů designu, avšak tehdy patřila bielská soutěž k prvním vlaštovkám změn v uvažování o tvorbě firemní strategie založené na kreativitě, a to nejenom v oblasti technologie, ale i formy výrobku. Organizátorem soutěže byla obec Bielsko-Biała, jejímž jménem jednala bielská galerie BWA a Oddělení propagace města. Konalo se šest ročníků, v letech: 1994, 1995, 1996, 2006, 2008, 2010. V roce 2013 byla vyhlášena soutěž průmyslového designu „Energie zítřka“ Projekt Arting 2013, k jejímž cílům patřilo i to, aby myšlenka Artingu nebyla zapomenuta. Soutěž uspořádal městský úřad Bielsko-Biała a nadace Fundacja Ludzie-Innowacje-Design pod záštitou starosty města Bielsko-Biała Jacka Krywulta.
Je nám ctí, že tuto záštitu máme dodnes. Rozšířili jsme skupinu přátel, díky nimž se nám povedlo organizovat výstavy a financovat ceny. Významnou roli hraje pomoc vysokých škol, zejména Fakulty průmyslových forem Akademie výtvarných umění [AkademiaSztuk Pięknych] w Krakově a Fakulty projektování Akademie výtvarných umění [AkademiaSztuk Pięknych] v Katowicích.
Všem srdečně děkujeme.